حزب پیشرفت ایران برای ایرانی نوین
مطالب مرتبط
سؤال ۳۰: آقای دکتر به نظر می‌رسد که مجلسی با این همه وظایف خطیر و گسترده، باید دارای نمایندگانی بسیار شایسته و راهبردی باشد. نظر شما دربارۀ ملاک‌های نمایندگی و چگونگی برگزاری انتخابات چیست؟
- اجازه دهید در ابتدا دربارۀ وظایف نمایندگان مجلس که در موارد ۲۴گانۀ گفته شده مستتر است، یک نکته‌ای را بروشنی برای شهروندان بیان کنم. در هیچیک از وظایف ۲۴گانه تأکید و قید نشده است که نماینده بایستی مشکلات حوزۀ انتخابیۀ خود را شخصاً حل و رفع کند، چه برسد به آن که در عزل و نصب مسئولین شهر اظهار نظر و یا دخالت مستقیم و یا غیرمستقیم داشته باشد. البته از بعد و شأن نظارتی مجلس شورای اسلامی می‌توان استفاده نمود که هر نماینده، بویژه در حوزۀ انتخابیۀ خود، بهتر است نظارت بیشتری داشته باشد و یا به شکایات مردم حوزۀ انتخابیه‌اش بیشتر از سایر مناطق کشور رسیدگی و پیگیری نماید، ولی در هر صورت حق دخالت، تماس و مکاتبۀ مستقیم بمنظور بازخواست از مسئولین حوزۀ انتخابیۀ خود را ندارد.
سؤال ۳۱: آقای دکتر اگر نماینده‌ای با مشکلات حوزۀ انتخابیه‌اش از نزدیک آشنائی نداشته باشد، چطور می‌تواند در مجلس برای کل کشور و یا آن وظایف ۲۴گانۀ گفته شده، کارآمد و مفید باشد؟
- دقت بفرمائید بنده عرض نکردم که یک نمایندۀ منتخب به مشکلات حوزۀ انتخابیه‌اش نباید آشنا باشد. بلکه عرض می‌کنم که تقریباً همۀ مشکلات حوزۀ انتخابیۀ یک نماینده مانند و مشابه مشکلات دیگر مناطق کشور است. بنابر این هر نمایندۀ منتخب مردم باید از مشکلات حوزۀ انتخابیه‌اش درسی بگیرد و برای آن در مجلس راه‌حلی کلی طراحی کند و بدنبال تصویب آن باشد، تا دیگر مناطق کشور هم استفاده کنند. مثلاً وام‌های ازدواج چندین نفر در حوزۀ انتخابیه‌اش پرداخت نشده است و چندین زوج جوان شهروند معطل مانده‌اند. آیا نماینده باید وقت خود را صرف کند تا مشکل همین تعداد زوج‌های جوان حوزۀ انتخابیۀ خودش را صرفاً حل کند، یا در مجلس بدنبال چاره‌اندیشی برای حل کلی موضوع برای کل کشور باشد؟ کدام صحیح است؟
سؤال ۳۲: حتماً کار دوم منطقی‌تر است.
- دقیقاً. بعنوان یک مثال دیگر، در همین روزها یکی از دوستان مشکل صنعتی خودش را مطرح کرد و مشخص شد که آن مشکل، ناشی از برنامه‌ریزی اشتباه واردات خودرو به کشور می‌باشد. بنده به ایشان عرض کردم که اشکال کار در این است که اتحادیۀ صنف شما در سیاست‌گذاری واردات خودرو به کشور اصلاً مدخلیت ندارد و نمی‌تواند از حقوق شما دفاع کند و دولت در این زمینه یکه‌تازی می‌کند و با اعمال سیاست‌های غلط و روزمرگی، برای این شهروند و صدها نفر دیگر در کشور مشکل ایجاد کرده است. بنده در این زمینه طرحی دارم که در آن اتحادیه‌های صنفی در امر برنامه‌ریزی صنف خود، اعم از تولید داخل و یا امر واردات کشور مداخله می‌کنند و براساس آن طرح، سیاست‌گذاری برای واردات انواع کالاها، از انحصار دولت خارج می‌شود.
سؤال ۳۳: آقای دکتر با توصیفی که شما دربارۀ نقش مجلس و نمایندگان منتخب آن بیان کردید، اینک دربارۀ شیوۀ انتخاب شدن افراد نماینده و یا چگونگی برگزاری و بحث داغ تعیین صلاحیت‌ها، نظرات خود را بفرمائید.
- سؤال‌های شما روشن است، ولی برای پاسخ دادن بهینه، مقدماتی لازم دارد، ولی سعی می‌کنم فشرده پاسخ بدهم.
سؤال ۳۴: پس لطفاً ابتدا در مورد شرایط انتخاب شوندگان بفرمائید.
- در اصل ۶۲ قانون اساسی آمده که نمایندگان مجلس با رأی مستقیم و بطور مخفی مردم انتخاب می‌شوند و شرایط انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان و کیفیت انتخابات را برعهدۀ قوانین عادی گذاشته است. در فصل سوم قانون انتخابات مصوب مجلس شورای اسلامی و در بیان شرایط انتخاب‌شوندگان، تنها دو نکتۀ مهم و بعضاً چالش‌برانگیز وجود دارد.
- نکتۀ اول: اعتقاد و التزام عملی به اسلام و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران. این عبارت ملاکی کیفی است و در ظاهر مشکل‌زا به نظر نمی‌رسد، ولی تحقیق برای کسب اطلاعات، تطبیق و تفسیر مصادیق بر افراد، بسیار محل اختلاف است. براساس قانون اساسی و قانون انتخابات مصوب مجلس شورای اسلامی، این امر خطیر و حساس برعهدۀ شورای محترم نگهبان و نمایندگان آنها در استان‌ها و شهرستان‌ها گذاشته شده و بدیهی است که بدلیل گستردگی و پراکندگی جغرافیائی انتخابات در سطح کشور، نوعی ناهمگونی و بعضاً اعمال اختلاف سلایق هم رخ بدهد. در این میان کسانی صلاحیت آنها تأیید نمی‌شوند، که در قانون انتخابات حق اعتراض و تجدیدنظر برای آنها در نظر گرفته شده است. ولی مشکل بعدی این جاست که برای رسیدگی به این اعتراض‌ها، مرجع رسیدگی ثالثی در قانون پیش‌بینی نشده است و این نکته، یک نقیصۀ بزرگ در امر انتخابات به نظر می‌رسد. بهر حال این سؤال مهم همچنان وجود دارد، در کشوری که برای استخدام فردی در یک شغل غیرحساس، کلی مصاحبه و صلاحیت اخلاقی و عمومی و اختصاصی احراز انجام می‌شود، ولی برای کار کردن در امر بسیار مهم و خطیر قانون‌گذاری آن هم در مجلس شورای اسلامی، تنها داشتن شرایط عمومی برای ورود به عرصه انتخابات کافی است و در مورد سنجش شایستگی و توان علمی و عملی کافی افراد، سازوکار مناسبی در قانون انتخابات پیش‌بینی نشده است.
سؤال ۳۵- بهر حال آقای دکتر این پرسش‌های کیفی در جامعه مطرح هستند: مثلاً اگر کسی معتقد باشد که رعایت حجاب بویژه برای خانم‌ها در کشور باید اختیاری و آزاد باشد، آیا می‌توان گفت که این فرد نسبت به امر حجاب بی و یا کم‌اعتقاد است؟ آیا اگر همسرش دارای پوشش چادر نیست، حاکی از سست بودن اعتقادی فرد نسبت به حجاب است؟ اگر از کسی چندان امر به معروف و نهی از منکر مشاهده نشده است، آیا حاکی از سست بودن اعتقادی و عدم التزام عملی فرد می‌باشد؟ اگر کسی معتقد باشد که بهتر است به حصر برخی چهره‌های سیاسی خاتمه داده شود، آیا می‌توان گفت که میزان اعتقاد به نظام ایشان کاهش یافته است؟ اگر کسی معتقد باشد که رفتن زنان به ورزشگاه‌ها و دیدن فوتبال ضرری برای نظام ندارد، آیا باید گفت به میزان اعتقادی اسلامی آن فرد خللی وارد شده است؟ اگر کسی به برخی از سخنان خطیب و امام جمعۀ شهر خود انتقاد داشته باشد، آیا حاکی از عدم یا کاهش اعتقاد و التزام اسلامی ایشان است؟ در این ایام ا گر کسی معتقد به مذاکره مستقیم با آمریکا باشد، آیا حاکی از عدم اعتقاد و التزام عملی آن فرد به نظام مقدس جمهوری اسلامی است؟ قصد اطالۀ کلام و سؤال را ندارم و الا می‌توان ده‌ها و بلکه صدها مورد از این اگرها و سؤالات را برشمرد. صرف نظر از پاسخ و دیدگاه شما دربارۀ یکایک موارد گفته شده و ناگفته‌های دیگر، آیا شما چاره‌اندیشی کلی و خاصی برای عبور از این موارد چالش‌برانگیز در این مقطع زمانی برای کشور دارید؟
- بله، با گذشت بیش از چهل و یک سال از پیروزی انقلاب و عبور از مرحلۀ تثبیت آن، اینک کشور در آستانۀ شروع گام دوم بنابر فرمایش رهبری معظم قرار گرفته و باید جوانترها بیشتر از گذشته لجام امور کشور را برعهده گیرند. اگر قرار باشد این رهنمود داهیانۀ رهبری محقق شود، ما بناچار بیشتر از گذشته شاهد ایده‌های جدید و دگراندیشی خواهیم بود، پس بیشتر از گذشته باید رویۀ تساهل و تسامح را داشته باشیم و آستانۀ تحمل خود را افزایش دهیم و از طرف دیگر، مراکز و مراجع دینی و فرهنگی تلاش بیشتری برای پاسخگویی نسل جوان در مواجهه با رویدادهای دینی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و صد البته اقتصادی داشته باشند.
سؤال ۳۶: در این میان نقش مجلس شورای اسلامی چیست؟
- اتفاقاً اولین مشکل در بحث انتخاب شایستگان برای راه‌یابی به مجلس، اشکال در کلی‌گویی شرایط انتخاب‌شوندگان است که عبارت آن را قبلاً عرض کردم و هر کس می‌تواند از آن برداشتی برای خودش داشته باشد. لازم است مجلس شورای اسلامی این بند را بازنگری کند و در شیوۀ تشخیص، چگونگی سنجش اعتقادی و التزام، تثبیت و تعیین مراجعی رسمی برای اعلام نظریۀ صلاحیت یا مجاری تشخیص و تحقیق و همچنین با ذکر مصادیق و موارد خلاف، از اعمال سلایق فردی و گوناگونی نظریه‌ها در مناطق کشور جلوگیری کند.
سؤال ۳۷: آقای دکتر بعنوان اولین نکته در شرایط انتخاب شوندگان، یعنی به اعتقاد و التزام عملی به اسلام و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران آنان، مطالبی بیان کردید. لطفاً در مورد نکتۀ دوم شروط انتخاب شدن نمایندگان توضیح دهید.
- نکتۀ چالش‌برانگیز دوم مندرج در قانون انتخابات در مورد شرایط انتخاب‌شوندگان، این عبارت است: ابراز وفاداری به قانون اساسی و اصل مترقی ولایت مطلقه فقیه.
سؤال ۳۸: آقای دکتر شما بعنوان مدرس قانون اساسی در دانشگاه خوب می‌دانید که اصل ولایت فقیه مطلقه در آن با صراحت آمده است.
- بله و بنده هم تابع همین قانون اساسی هستم. ولی ابراز وفاداری هم دوباره نوعی شرط کیفی و اثبات آن امری مشکل و چالش‌برانگیز است.
سؤال ۳۹: در این روزها در جامعه مطرح است که اگر کسی دربارۀ برخی سخنان و مواضع رهبری انتقاداتی علنی بصورت نوشتاری و یا بیانی در جامعه مطرح نماید، آیا وفادار تلقی نمی‌شود؟ در حالی که شخص رهبر بارها گفته‌اند که انتقاد کردن از ایشان اشکال ندارد؟
- بهر حال باید اذعان کرد که تنها با گفتن کلامی و بیان ظاهری، ابراز وفاداری بطور مسلم برای کسی محقق نمی‌شود و بنده جداً باور دارم که در متن قانون انتخابات و در ذیل این بند و شرط، لازم است موارد نقض وفاداری توسط مجلس شورای اسلامی با صراحت گفته شود، تا جای بحث و اعمال سلایق کاهش یابد.
(ادامه دارد)
